به نقل از «شبستان»

پیامبر خدا هم در مسائل اجتماعی قائل به مشورت بودند

تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۲۶۲۷۶

معارف گفت: مشورت در سیره پیامبر(ص) یک امر حقیقی بود و یک مسئله تشریفاتی نبود.

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، «مجید معارف» استاد دانشگاه تهران در دومین همایش «قرآن و عترت از منظر اسلام شناسان ایران و جهان ضمن اشاره به رویکرد عقلانی پیامبر(ص) در حل مشکلات جامعه و مدیریت آن تصریح کرد: پیامبر(ص) در یک جامعه ، نظامی ایجاد کرد که گروه‌های مختلف در کنار هم زندگی کنند و همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عنوانی که برای این بحث انتخاب کردم ارزش تعقل در اسلام و مواجهه عقلانی رسول خدا(ص) با حوادث اجتماعی عصر خود است. در قسمت اول بحث که ارزش تعقل در قرآن است در حد یکی دو نکته بیان می‌شود.

 

وی در ادامه اظهار کرد: تعقل به کارگیری عقل در امور زندگانی و کشف احکام دینی است. چون یکی از منابع چهارگانه فقه که در اصول فقه خیلی درباره آن بحث است «عقل» است. طبعا این مبتنی بر یک مبنا است و آن حجیت و اعتبار و اصالت عقل است. در همان روایات عقل و جهل، حدیث معروف امام کاظم(ع) تلالو خاصی دارد که حضرت می‌فرمایند خداوند دو حجت دارد یکی ظاهری و یکی باطنی، حجت باطنی عقل است و حجت ظاهری انبیا و ائمه. در این روایت از عقل به عنوان یک حجت تعبیر شده است. اتفاقا همین معنا در حدیثی از امام رضا(ع) مورد تاکید قرار می‌گیرد و می‌فرماید: عقل حجت است و عقل است که به واسطه آن خدا پرستیده می‌شود.

 

معارف ادامه داد: از اینگونه تعابیر در قرآن و روایات بسیار زیاد است. خود آیه «وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ» دلیلی بر حجیت عقل است. این آیه بیان می‌کند ما یک حجت نقلی و دریافتی داریم و یک حجت عقلی داریم که اگر اهل جهنم به هرکدام از این دو حجت تمکین می‌کردند و فرمان می‌بردند سر و کارشان به جهنم نمی‌افتاد. در روایات اصول کافی دو جا آمده است که وقتی سوال می‌شود عبادت چه ارتباطی با عقل دارد امام می‌فرمایند: کسی که عبادت کند ولی عقل نداشته باشد خیری در پی ندارد.

 

این استاد دانشگاه افزود: در روایت دیگری می‌خوانیم هر خیری در سایه عقل به دست آوردنی است و کسی که عقل ندارد دین ندارد. پیامبر(ص) عاقل‌ترین مردم بودند و امام صادق(ع) در یک روایتی می‌فرمایند: هرگز پیامبر(ص) بر اساس کنه عقلش با مردم حرف نزد چون در آن صورت کسی حرف ایشان را نمی‌فهمید و شاید فقط یک مخاطب می‌داشت و آن امیرمومنان بود. امام صادق(ع) در ادامه می‌فرمایند: خود پیامبر(ص) فرمود ما پیامبران مکلف شدیم اندازه عقول مردم با آنها سخن بگوییم. البته پیامبر(ص) مردم را در مرتبه عقل حداقلی حفظ نمی‌کرد بلکه اوج می‌داد.

وی گفت: حال می‌خواهم درباره مواجهه عقلانی پیامبر(ص) در حوادث اجتماعی صحبت کنم. به نظر من مواجهه عقلانی رسول خدا با حوادث دوران زندگی‌شان حداقل بر پایه سه اصل متکی بوده است اصل اول همزیستی مسالمت‌آمیز گروه‌های اجتماعی در یک جامعه با اختلافات سلیقه‌ای و حتی اعتقادی است. پیامبر(ص) به این مطلب فکر می‌کرد و در یک جامعه نظامی ایجاد کرد که گروه‌های مختلف در کنار هم زندگی کنند و همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند.

 

معارف تصریح کرد: اصل دوم اعتقاد به شور و مشورت بود و این مشورت تشریفاتی نبود به این معنا که پیامبر(ص) مشورت کند ولی کار خودش را بکند. آیه شریفه می‌فرماید: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ». این مشورت در سیره پیامبر(ص) یک امر حقیقی بود و یک مسئله تشریفاتی نبود. همه تواریخ نوشتند نظر شخصی پیامبر(ص) این بود که در جنگ احد مسلمانان در مدینه بمانند ولی برخی گفتند خارج از مدینه بجنگیم، پیامبر(ص) هم همین نظر را پذیرفتند. ناکامی در جنگ احد به دلیل استفاده از مشورت اصحاب نبود بلکه دلایل دیگری داشت. علی رغم اینکه ایشان پیامبر خدا بودند ولی در مسائل اجتماعی قائل به استفاده از مشورت بودند.

 

وی اظهار کرد: مورد سوم اصل مدارا با مردم حتی مخالفان و مقدم داشتن صلح بر جنگ است. در جهان‌بینی اسلامی در کنار هشیاری‌هایی که باید داشته باشیم، باید توجه کرد که نظر قرآن تقدم صلح بر جنگ است. پیامبر(ص) همواره قائل به صلح و مدارا بودند و با مردم مدارا می‌کرد چه در زمانی که در مکه بود و چه زمانی که در مدینه بودند. پیامبر(ص) هم در برخورد با دشمنان اهل صلح و مدارا بود و هم در برخورد با مومنین. تاریخ هم نشان داد صلح مبین پیامبر(ص) در صلح حدیبیه 

پایان پیام/35

منبع: شبستان

کلیدواژه: پیامبر ص

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۲۶۲۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دانایی که منجر به توانایی نشود مورد اقبال مردم نخواهد بود

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر فرزاد جهان بین در مراسم تجلیل و تقدیر از اساتید و معلمان دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، با تبریک روز معلم و گرامیداشت سالروز شهادت استاد فرزانه شهید مرتضی مطهری، با اشاره به حدیث امیرالمومنین علیه السلام، با تاکید بر اینکه دانایی باید توانایی به همراه بیاورد، عنوان کرد: تحلیل روند شرکت در کنکور در بیست سال گذشته نشان می دهد اقبال مردم به آموزش عالی کم شده و از دلایل اصلی آن ناتوانی نظام آموزش عالی در پیوند دانایی و توانایی بوده است.

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به خطر جایگزینی آموزش غیررسمی با آموزش رسمی افزود: وقتی یک سیستم به حد اشباع می رسد در قوس نزول و سقوط می افتد و اگر نتوان با تحلیل درست گذشته، ایده جدیدی ارائه کرد و سیستم را در منحنی جدیدی قرار داد، کار آن سیستم تمام است.

عضو شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها با اشاره به سخنرانی ۱۸ فروردین ریاست دانشگاه با بیان اینکه دانشگاه جامع دارای چهار رکن است خاطرنشان کرد: نظام تربیتی، نظام علمی، نظام فرهنگی و نظام فناوری در دانشگاه باید با هم باشند و این آن ایده جدید نجات بخش آموزش عالی است. تربیت تخصصی بر اساس آمایش سرزمین و تلفیق تئوری با عمل و قدرت استفاده دانش برای حل مسائل مردم و قراردادن آن در خدمت منافع آنها از ارکان این ایده جدید است. آموزش عالی می باشد، زیرا دانش آموختگان بر اساس نیازها و پتانسیل های موجود در منطقه امکان بهره برداری درست و مناسب از دانش خود را کسب خواهد کرد.

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به نظام فرهنگی و تربیتی بیان کرد: خواسته جامعه و خانواده ها از آموزش عالی فراهم بودن محیطی سالم و ارزشی برای پرورش و تربیت نسلی فرهیخته، امیدوار، باکرامت، قانونمند، دارای اعتماد به نفس، سختکوش و... است.

وی افزود: در دانشگاه باید از حافظه محور بودن عبور کرد و به یادگیری عمیق و کاربردی رسید، دانشگاه باید محل پرورش ذهن تحلیلی برای دانشجویان باشد و مهارت توانایی حل مسائل جدید با استفاده از داشته های موجود را به آنها بدهد و آنها را از ساده انگاری در فهم وحل مسائل برهاند و این امر در سایه توجه به نظام فرهنگی و تربیتی شکل می گیرد.

این مسوول دانشگاهی در ادامه سخنان خود مطرح کرد: اگر این چهار نظام در کنار یکدیگر قرار بگیرد و به صورت همزمان در دانشگاه اجرا شود، آموزش عالی تعالی خواهد داشت و از بحران خارج خواهد شد.

دیدار و گفت و گو با معلمان مدارس سما به مناسبت روز معلم، دیدار و گفتگو با اساتید همیار فرهنگ، دیدار با فعالان تشکل ها و کانون ها و بسیج دانشجویی و حضور در منزل هیات علمی تازه در گذشته، مرحوم دکتر سرگلی زاده از دیگر برنامه های این سفر یک روزه بود.

کد خبر 6095096